Katarzyna Redmerska 
Nerwoból nerwu trójdzielnego (rwa twarzowa) to schorzenie objawiające się gwałtownym oraz intensywnym bólem. Atak bólu pojawia się nagle, często towarzyszą mu dodatkowe dolegliwości (m.in. ślinotok, zaburzenia smaku, łzawienie, mimowolne kurcze mięśniowe).
Etiologia przypadłości nie jest do końca wyjaśniona. Uważa się, że powód choroby tkwi w konflikcie naczyniowo - nerwowym, który polega na ucisku nerwu trójdzielnego poprzez tętnicę móżdżkową górną bądź jej gałąź (rzadziej tętnicę podstawną).
Atak bólu trwa zazwyczaj do 2 minut. Jednakże może trwać dłużej i powtarzać się kilka razy dziennie. Ból może dotyczyć połowy twarzy lub umiejscowić się punktowo (m.in. w okolicy oka, żuchwy).
Ważne! Schorzenie, jakim jest nerwoból nerwu trójdzielnego, dotyczy osób powyżej 60 lat. Częściej chorują kobiety. Przypadłość może jednak pojawić się w każdym wieku.
Czym jest nerw trójdzielny?
Nerw trójdzielny należy do największych nerwów czaszkowych, mieszany czuciowo - ruchowy. Na szczycie kości skalistej część czuciowa tworzy zwój Gassera (zwój trójdzielny), od którego odchodzą trzy gałęzie:
- Nerw oczny - przebiega przez szczelinę oczodołową górną. Unerwia m.in. gałkę oczną, spojówkę, gruczoł łzowy, część owłosionej skóry głowy.
- Nerw szczękowy - przebiega przez otwór okrągły. Unerwia m.in. skórę wargi górnej, nosa, policzka, zęby górne, błonę śluzową szczęki.
- Nerw żuchwy - przebiega przez otwór owalny. Unerwia m.in. skórę dolnej części twarzy, tylnej części skroni, dolną wargę, dolne zęby, błonę śluzową dolnego dziąsła.
Ważne! Choroba nerwu może obejmować część ruchową, a także czuciową.
Porażenie części czuciowej dzieli się na nerwoból:
- objawowy (wtórny), występujący w kilkunastu procentach przypadkach. Wywołać go może m.in. choroba zębów (np. zapalenie miazgi), ostry brzeg zębodołu, nieprawidłowo wykonane wypełnienie, choroba zatok szczękowych.
- samoistny (pierwotny), występujący zazwyczaj bez uchwytnej przyczyny. W niektórych przypadkach spowodowany jest uciskiem różnych struktur na nerw trójdzielny.
Skąd się bierze ból?
Jak już była mowa powyżej, nie jest ostatecznie poznane źródło schorzenia. Za najważniejszą przyczynę neuralgii nerwu trójdzielnego uważa się konflikt naczyniowo - nerwowy. Polega on na ucisku zakończeń czuciowych nerwu trójdzielnego przez naczynia krwionośne umiejscowione w czaszce (okolice zwoju nerwu trójdzielnego). W wyniku ucisku następuje proces demielinizacji (utraty osłonki mielinowej nerwu). W skutek utraty osłonek dochodzi do masywnego pobudzania nerwu przy minimalnym drażnieniu receptorów, które leżą w tkankach miękkich twarzy.
Z reguły wyładowania tego rodzaju pojawiają się:
- przy zmianie temperatury otoczenia
- powiewie wiatru
- szczotkowaniu zębów
- myciu twarzy
- ziewaniu
- kichaniu
Ważne! Są to tzw. „strefy spustowe” - charakterystyczne dla tego typu przypadłości. Opisanemu powyżej konfliktowi sprzyja miażdżyca i nadciśnienie. Ponadto także alergia.
Sądzi się, że bóle wywołane są napadowym oraz okresowym wyładowaniem czuciowych neuronów, które są umiejscowione w okolicy zwoju trójdzielnego. Ból wyzwala się w skutek podrażnienia obwodowych obszarów spustowych (np. podrażnienie błony śluzowej jamy ustnej).
Do innych przyczyn neuralgii należą czynniki bezpośrednio drażniące nerw m.in.
- zapalenie toczące się wokoło nerwu
- uszkodzenia
- zaburzenia w ukrwieniu nerwu
Diagnoza i leczenie
W początkowej fazie rwa twarzowa często jest mylona z promieniującym bólem zębów, wywołanym przez ostre zapalenie miazgi w jednym z górnych trzonowców. Symptomy (m.in. jednostronne, napadowe bóle głowy oraz twarzy) przypisuje się stanom zwyrodnieniowym w stawie skroniowo - żuchwowym.
Dlatego tak istotne jest przed postawieniem diagnozy przeprowadzenie szczegółowych badań, do których należą:
- rentgen
- tomograf
- rezonans magnetyczny
- elektromiografia
Ważne! Celem wykluczenia innych schorzeń należy zasięgnąć opinii takich specjalistów jak laryngolog, stomatolog, okulista, neurolog.
W temacie terapii, do każdego pacjenta podchodzi się indywidualnie.
W leczeniu stosuje się:
- farmakologię (leki przeciwbólowe, witaminy z grupy B)
- blokady lignokainowe (podanie środka znieczulającego w miejsca ujść gałązek nerwu trójdzielnego - otwory nadoczodołowe, podoczodołowe, bródkowe)
- zabiegi fizjoterapeutyczne (jonoforeza, laseroterapia)
W przypadku, gdy powyższe metody nie skutkują - pod uwagę brane jest leczenie chirurgiczne. Celem operacji nerwu trójdzielnego jest powstrzymanie ucisku naczyń krwionośnych na nerw bądź uszkodzenie nerwu, dzięki czemu przestaje on nieprawidłowo funkcjonować.
Ważne! Nie ma określonej metody leczenia, która byłaby skuteczna w każdym przypadku schorzenia, jakim jest rwa twarzowa. Średnia skuteczność leczenia wynosi około 85%, jednakże aż 25% pacjentów doświadcza nawrotu choroby w okresie od 1 do 5 lat.
