Kwas hialuronowy (HA - z ang. hyaluronic acid) tak naprawdę nie jest kwasem, lecz polisacharydem (cukrem złożonym) będącym biopolimerem, czyli wielocząsteczkowym związkiem występującym w organizmach żywych. Jako naturalny składnik ludzkiej skóry magazynuje wodę i buduje rodzaj rusztowania dla włókien elastyny i kolagenu.


Jedna cząsteczka HA może związać 250 cząsteczek wody

Dorosły człowiek o wadze 70 kg posiada w swoim organizmie ok. 15 g kwasu hialuronowego. Część substancji znajduje się w skórze (ok. 50 proc.), będąc jednym ze składników mieszaniny wypełniającej przestrzeń pomiędzy komórkami. HA, wiążąc się z innymi cząsteczkami, tworzy rodzaj żelowej siatki, na której zawieszone są włókna kolagenu i elastyny. Skóra młodych osób zawiera go więcej, przez co jest odpowiednio nawilżona (jedna cząsteczka HA może związać 250 cząsteczek wody), jędrna oraz pozbawiona pojawiających się wraz z upływem czasu zmarszczek.

Powiększa usta, wygładza zmarszczki i leczy stawy

Kwas hialuronowy występuje również w chrząstce i mazi stawowej, chroni struny głosowe przed wysychaniem, usprawnia pracę nerek i jest składnikiem filmu łzowego, czyli płynu pokrywającego powierzchnię gałki ocznej. Produkty medyczne zawierające jego pochodne pojawiły się już w latach 70. jako środki wykorzystywane w chirurgii oka. Docelowo znalazły jednak zastosowanie w ortopedii, stomatologii, traumatologii i okulistyce. HA podawany doustnie, w postaci maści, zastrzyków oraz kropli leczy stawy, przyśpiesza gojenie ran i oparzeń oraz łagodzi podrażnienia oczu. Jest także składnikiem kremów o działaniu nawilżającym i przeciwstarzeniowym.

Czy kremy z HA naprawdę działają?

Zapewnienia o tym, że krem może zdziałać to samo, co zastrzyki są nieprawdziwe. Aplikowany na skórę kwas hialuronowy działa jedynie powierzchownie, tworząc rodzaj ochronnej i utrzymującej wilgoć powłoki. W celu uzyskania pożądanych efektów estetycznych HA w formie żelu należy wstrzyknąć w miejsca objęte zmianami. Wówczas, wiążąc wodę, kwas hialuronowy np. wygładza zmarszczki i bruzdy. W medycynie estetycznej używa się go także do uwydatniania wybranych części ciała. Za jego pomocą powiększa się usta, piersi, pośladki, koryguje linie kości policzkowych i łuków brwiowych, wypełnia zapadnięcia twarzy, czy likwiduje wiotkość płatka ucha.

Nie uczula, ale...

Z uwagi na tzw. biozgodność kwasu hialuronowego (brak toksyczności i wpływu na układ odpornościowy) jest on substancją niepowodującą uczuleń - chociaż ich wystąpienia nigdy nie można całkowicie wykluczyć. Do podrażnień może dochodzić np. w wyniku zanieczyszczeń danego preparatu lub nieprawidłowo przeprowadzonej aplikacji. Efektami ubocznymi zabiegów medycyny estetycznej z użyciem HA mogą być zaczerwienienia skóry, niewielkie obrzęki, zasinienia, przebarwienia czy swędzenie. Zdarza się, chociaż dość rzadko, że nawet po kilku miesiącach od przeprowadzenia zastrzyku pojawi się opuchlizna. Ratunkiem bywa podanie hialuronidazy, czyli enzymu rozpuszczającego kwas hialuronowy.

Kwas hialuronowy powoduje raka?

W prasie medycznej pojawiają się raporty dotyczące korelacji pomiędzy zwiększoną obecnością kwasu hialuronowego a powstawaniem przerzutów raka. Badacze zaobserwowali m.in. że tkanki otaczające guza złośliwego produkują więcej HA. Znane są także badania na kretoszczurach, których odporność na nowotwory może być związana z obecnością cząsteczek kwasu hialuronowego o dużej masie cząsteczkowej. Takie odkrycia mają dużą wartość i mogą być wykorzystane np. w celu tworzenia kompleksowych leków. Niestety pracownicy mediów i blogerzy używają czasem tytułów zawierających słowa "rak" i "kwas hialuronowy", by wzbudzić niepotrzebną sensację.  

Jak wytwarza się kwas hialuronowy?

Kwas hialuronowy pozyskiwano z surowców pochodzenia zwierzęcego: rekiniej skóry, kogucich grzebieni czy oczu bydła. W związku z popytem i potrzebą uzyskania surowca niezanieczyszczonego innymi biopolimerami, zaczęto szukać innych sposobów produkcji. Niezwykle wydajną metodą okazała się być fermentacja mikrobiologiczna z użyciem modyfikowanych genetycznie bakterii. To właśnie w ten sposób wytwarza się obecnie kwas hialuronowy, którego pochodne znajdują zastosowanie w medycynie.